سایت خبری ویرا - فرج‌اله صیدمحمدی- 25 دقیقه از ساعت ۹ صبح روز بیست و هشتم اردیبهشت 1401 نگذشته بود که تلخ‌ترین حادثه‌ی سالهای اخیر ایلام در خیابان پاسداران به وقوع پیوست و یکی از کارکنان اداره کل اموال و املاک بنیاد مستضعفان با گروگانگیری همکاران خود، پنج نفر را به قتل رساند، شش تن را مجروح نمود و در پایان با شلیک گلوله به زندگی خود پایان داد.
«نجف رستمی» فردی میانسال و متاهل با سیمایی متفاوت از یک بزه‌کار ، سکوت چنارهای پاسداران و قلعه والی را در قیل و قال کلاغ‌های بدخبر ،تورم لجام‌گسیخته و گرد و غبار کشور عراق در هم پیچید تا صدای تیراندازی، انفجار نارنجک ، هشدار پلیس و آژیر آمبولانس و آخرین فریادهای کارکنان این اداره کل بهتر به گوش برسد.
گروگانگیری مسلحانه، با نمایش‌نامه‌ای دراماتیک بر پرده تئاتر مرگ در ایلام قرار گرفت تا خبر این حادثه مرگبار هفت ارزش خبری بویژه شگفتی، برخورد ،دربرگیری و بزرگی را همراه نماید و ایلام سر خط رسانه‌های داخلی و خارجی شود.
در این واقعه تلخ شیوا محمدی،ناهید روشنی ،میلاد فتاحی در صحنه و سعید رستمی و ساسان ملک‌زاده در بیمارستان جان باختند و «نجف رستمی» خودکشی کرد.
قربانیان گروگانگیری ایلام
با خودکشی گروگانگیر بازار شایعات بیش از پیش داغ شد اما ناتوانی حاضرین در کنترل رفتار هیجانی و خشم گروگانگیر، عدم حضور روانشناس در صحنه جرم و همچنین اطلاع‌رسانی کند و ناقص به افکار عمومی اصلی‌ترین دلایل افزایش تعداد قربانیان و انتشار اخبار ضد و نقیض در سطح رسانه‌های خارجی و داخلی بود.
دادستان ایلام: ضارب با درب بسته اتاق مدیر مواجه شد
عبدالوهاب بخشنده در گفتگوی اختصاصی با ویرا به نحوه‌ی ورود ضارب به ساختمان این اداره کل اشاره داشت و گفت:از آنجایی که ضارب از پرسنل این اداره کل بوده برای ورود به ساختمان با مانعی مواجه نشده است.
وی ادامه داد:ضارب پس از ورود به این ساختمان با دو قبضه نارنجک و یک قبضه اسلحه کلاشنیکف که در یک کیسه برنج مخفی بودند کارکنان را از همکف به سمت طبقه بالا هدایت کرده و با حضور در طبقه دوم سراغ مدیر را گرفته اما با درب بسته مواجه شده بود.
این مقام قضایی افزود: یکی از کارکنان به قصد میانجیگری سعی در متقاعد نمودن گروگانگیر داشته که ناموفق بوده است و ضارب که از باز شدن اتاق مدیر کل ناامید شده بود ضمن شکستن بخشی از درب اتاق، نارنجک را به داخل اتاق مدیر پرتاب که مدیر و یک همکار وی مجروح شدند.
دادستان ایلام ادامه داد:بر اساس گفته‌ی مجروحان این تیراندازی، ضارب پس از آنکه نارنجک را به داخل اتاق مدیر پرتاب کرد با این تصور که آنها را کشته است اقدام به تیراندازی با کلاشنیکف به سمت کارکنان نمود که سه نفر از این کارکنان در محل حادثه و دو نفر در بیمارستان جان باختند.
عبدالوهاب بخشنده به نحوه‌ی خودکشی ضارب اشاره کرد و گفت:بر اساس گفته‌های مجروحان این حادثه، ضارب پس از تیراندازی به سمت کارکنان متوجه حضور پلیس شد و پس از تنگ شدن عرصه به سمت خود شلیک نمود و به زندگی‌اش پایان داد.
دادستان ایلام در ادامه با بیان اینکه بر اساس گفته مدیران بنیاد حقوق و مزایای کارکنان به موقع پرداخت شده است ،ادامه داد: دلایل این تیراندازی اختلافات شخصی بوده و ارتباطی با مسائل اقتصادی و اجتماعی کشور نداشته است .
وی با بیان اینکه بررسی کارشناسی دلایل احتمالی این تیراندازی توسط بازپرس ویژه قتل که در محل حضور داشته است ادامه دارد و دو معاون دادستان نیز به موقع در محل جرم حضور داشته اند افزود:نتیجه نهایی تحقیقات پس از بررسی تصاویر دوربین‌‌ها، ریز مکالمات و اظهارات مجروحان ،نظر همکاران قضایی و کارشناسان جنایی مشخص خواهد شد.
دادستان ایلام در بخش دیگری از سخنان خود با پاسخ به این سوال که آیا تمام کارکنان این اداره کل با گلوله ضارب کشته و زخمی شده‌اند یا خیر ؟ گفت:تمام مقتولان با تیراندازی به قتل رسیده‌اند و پس از تکمیل نتایج و آزمایشات پزشک قانونی و کارشناسی سلاح نظر نهایی اعلام خواهد شد.
وی در پاسخ به سوال دیگری در خصوص عدم حضور روانشناس و اورژانس اجتماعی در صحنه جرم گفت:متاسفانه عدم حضور به موقع اورژانس اجتماعی و اورژانس ۱۱۵ در‌محل تیراندازی برای انتقال مصدومان گزارش شده و دلایل این امر در دست بررسی است.
دادستان ایلام افزود:در بررسی سوابق ضارب دو مورد محکومیت وجود دارد که البته با توجه به مرور زمان محکومیت کیفری مؤثر محسوب نمی‌شوند.
یک شاهد عینی:ضارب در پی قتل و عام کارکنان بود
حدود ساعت 9 و 30 دقیقه صبح گروگانگیری با صدای تیراندازی آغاز شد و در ادامه صدای انفجار نارنجک به گوش رسید.
یکی از شاهدان با هویت مهدی به خبرگزاری فارس می‌گوید: وقتی به محل حادثه که نزدیک منزل ما بود رسیدم یکی از کارکنان این اداره کل از طبقه دوم به زمین پرتاب شد و از درد به خود می پیچید که به نظر می رسید پا و دست او شکسته شده اند، بعد از دقایقی صدای انفجار نارنجک به گوش رسید که شیشه‌های این ساختمان شکسته شدند و در این لحظات بود که ماموران پلیس از راه رسیدند.
فرد ضارب اسلحه کلاشنیکف در دست داشت و به کنار پنجره آمد و تلاش می‌کرد کارمندی که خود را از ساختمان پرت کرده بود به قتل برساند که با شلیک گلوله توسط ماموران انتظامی عقب‌نشینی کرد.
ضارب می‌توانست به ما هم شلیک کند اما صرفاً به دنبال قتل و عام کارمندان بنیاد بود . بیشتر از پنج دقیقه از گروگانگیری گذشته بود که یگان ویژه در محل حاضر و سپس آمبولانس وارد صحنه جرم شد و ما با کمک یکی از نفرات پلیس مصدومی که از ساختمان سقوط کرده بود را سوار آمبولانس کردیم.
پس از ورود یگان ویژه به اطراف ساختمان بنیاد که روبروی قلعه والی قرار داشت درگیری مسلحانه و تیراندازی بین فرد گروگانگیر و پلیس حدود ده دقیقه به طول انجامید.
پس از تبادل آتش بین گروگانگیر و شنیده شدن صدای شلیک چند گلوله سلاح کلاشنیکف، نیروهای نوپو اعلام کردند که از پای درآمد و خودکشی کرد.
مجروحان اجازه مصاحبه نداشتند
خانواده حافظ ربیع بیگی؛ از مجروحان گروگانگیری(فردی که خود را از ساختمان پرت کرده بود) که از ناحیه پا و دست دچار شکستگی شده و تحت مراقبت های ویژه پزشکی و امنیتی قرار دارد، پاسخ به سوالات ویرا را به زمان دیگری موکول کردند و به نظر می‌رسید مصدومان و خانواده‌ها از هر گونه مصاحبه و گفتگو منع شده بودند و تنها مدیر کل اموال و املاک بنیاد مستضعفان استان ایلام حاضر به پاسخگویی به سوالات ما شد که البته طرح ابهامات در فضای مجازی دلیل این مصاحبه بود.
مدیرکل عزل شده بنیاد: در دقیقه آخر در را بستم!
یوسف فریادی‌زاده مدیر کل اموال و املاک بنیاد مستضعفان استان ایلام که بلافاصله پس از گروگانگیری از این سمت برکنار شد به سوالات ویرا اینگونه پاسخ داد.
سوال:اختلاف شما با نجف سر چه بوده؟
جواب:من هیچ اختلافی با او نداشتم؛ ایشان زمان استخدام دارای مدرک دیپلم و به عنوان نگهبان بکارگیری شدن و تا زمان وقوع حادثه نیروی حفاظتی بنیاد بود.
سوال:آیا اخیرا او را به جای دیگر انتقال داده بودید؟
جواب: بله به عنوان نگهبان ملک کنار ترمینال منتقل شده و حتی در طول شش ماه گذشته یک بار رفتار مشکوک از او ندیدم.
سوال:نگفتید مشکل نجف چه بوده؟
جواب:امروز یکی از کارکنان به من گفتند چند بار در اداره با شوخی گفته روزی همه شما را به گلوله می‌بندم. متاسفانه همکار اینجانب این موضوع را جدی نگرفته واعلام هم نکرده بود.
سوال:شما چگونه مصدوم شدید؟
جواب:من با نارنجک که به اتاقم پرتاپ شد مصدوم شدم
سوال: خوب اگه مشکلی با شما نداشته چرا نارنجک را به اتاق شما پرتاب کرده؟
جواب:پس چرا همه را به رگبار بست اگر من فقط هدفش بودم؟
سوال: شاید چون شما در را باز نکرده اید!
جواب:گفتم شما یک طرفه براساس دید خودتان می بینید.
سوال: شما اصل موضوع را بیان کنید.
جواب: دفتر من همیشه به روی همکاران باز بود. هرکدام از کارکنان می توانستند بدون هیچ ملاحظه‌ای داخل شوند و همین اقای رستمی بیشتر از 500 بار وارد اتاق من شده بود و می توانست بدون هیچ گونه صدمه‌ای به دیگران مرا به قتل برساند.
سوال: این بار هم در اتاق شما باز بود؟
جواب: بله کامل باز بود در دقیقه اخر یکی از خانمها سراسیمه وارد اتاق شد وگفت فلانی می خواهد همه رابکشد، من در را بستم ولی در شکسته شده و نارنجک به داخل اتاقم پرت شد و همزمان همه را به رگبار بست. کل اتفاق در کمترین زمان انجام شد.
سوال :آیا ممکن است حسادت به کارکنان دیگر عامل این گروگانگیری باشد؟ شما دلیل این گروگانگیری را چه می‌دانید؟
جواب: هنوز واقعا دلیلش را نمیدانم شاید به قول شما حسادت یا تحریک عوامل بیرونی باشد.
سوال:دلیل عزلتان را به شما نگفته اند؟
جواب:چیزی نگفته اند .اگر عزل هم نمیکردند من حاضر نبودم در استان کار کنم.
سوال: اکنون وضعیت جسمی شما چگونه است؟
زخم بدن اخرش خوب می‌شود ولی صدمات روحی ناشی از مرگ عزیزان همکارم هیچ وقت فراموش نمی‌شود.
پیرامون چرایی و انگیزه ضارب از بروز این خشونت کنترل نشده و قتل و عام هولناک در اداره کل اموال و املاک استان با دو تن از جامعه‌شناسان ایلام گفتگویی داشته ایم و از زوایای مختلف این کشتار اداری از جمله نبود پیوند و تهعد سازمانی،عدم آموزش لازم به کارکنان در مواقع بروز خشم، مشکلات اقتصادی در جامعه ،عدم مهارت کافی پلیس در نزاع و درگیری در استان و درب بسته اتاق آقای مدیر کل را بررسی کرده‌ایم.
خلیل کمربیگی؛ جامعه شناس ایلامی:ناکامی در پس این کشتار بود
برخی از صاحب نظران معتقدند کاهش پیوندهای اجتماعی بین همکاران و خویشاوندان در یک سازمان یا خانواده به گسترش خشونت بین آنها دامن می زند. در این واقعه، اگر فرد گروگانگیر پيوند قوي با سازمان و همکاران خود داشت از شكستن قواعد و معيارها، خودداري مي کرد و دست به چنین خشونت هولناکی نمی‌زد.
علاوه بر فقدان کنترل اجتماعی و وجود احساس طردشدگی، ناکامی در دستیابی به اهداف نیز خشونت را به وجود می آورد.
در این واقعه، اگر فرد گروگانگیر پيوند قوی با سازمان و همکاران خود داشت از شكستن قواعد و معيارها، خودداری می‌کرد و دست به چنین خشونت هولناکی نمی‌زد.
این احساس ناکامی در دستیابی به اهداف و جایگاه مناسب و فقدان فرد یا نهادی برای پرورش مهارت حل مساله یا کاهش این احساس ناکامی، ضارب را به سوی خشونت سوق داده است.
یکی دیگر از موارد مرتبط با این واقعه بحث اعتماد در شکل بین فردی و نهادی آن است. اگر در نهاد یا موسسه‌ای افراد به قوانین و مقررات و همچنین به مدیر و همکاران خود، اعتماد لازم داشته باشد، دست به خشونت نخواهد زد.
جرم شناسان معتقدند وقتی فردی نسبت به جایگاه خود نگران است، به کسانی که از وضعیت مطلوبی برخوردار هستند غبطه خورده، احساس محرومیت کرده و ممکن است دست به رفتارهای پرخاشگرانه و مخاطره آمیز بزنند.
موسی‌نژاد:حق مطالبه‌گری از ضارب گرفته شده بود
علی موسی نژاد؛ جامعه‌شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد ایلام به ویرا گفت: مخرج مشترک غالب گزارش‌ها و اظهارنظرهای منتشره در فضای مجازی، آن است که آغازگر حادثه از سوی مدیر سازمان، مورد تبعیض قرار گرفته و درخواست‌هایش مسموع واقع نشده است و پس از چند بار تهدید زبانی و شفاهی، دست به چنین اقدامی زده است.
پیشتر از این قبیل وقایع، بارها در ادارات استان ایلام رخ داده است؛ همچون خودسوزی مردی در مقابل بنیاد مسکن استان ایلام در اعتراض به عدم صدور پروانه ساختمانی‌اش، به رگبار بستن تعدادی از ادارات در ملکشاهی و سرقت مسلحانه منزل فرماندار اسبق یکی از شهرستان‌های استان و این حوادث علی‌رغم تفاوت ظاهری شان، اساساً از جنس خشونت هستند و عوامل و آبشخورهای مشترکی دارند و مصادیق مقوله‌ای کلی‌تر به نام «کین توزی » هستند.
کین‌توزی در جامعه‌ای رشد می‌کند که شهروندان به شیوه‌ها و بهانه‌های مختلف، مورد تبعیض واقع می‌شوند و امکانات و فرصت‌های بی شمار به سادگی از آنها دریغ می‌شود و انتقادها و اعتراض‌های مسالمت‌آمیزشان شنیده نمی‌شود یا توطئه دشمن تلقی می شود.
کین توزی، یک بیماری است و شهروندی به آن مبتلا می شود که آگاه است و می داند در جامعه‌اش چه می‌گذرد، می داند چه حقوقی دارد اما حق مطالبه‌گری را از او گرفته اند.
او دیگر به انتهای خط رسیده است، امیدی به اصلاح روّیه‌های غلط و فسادزا و بهبود شرایط ندارد، او از سر استیصال، خودش دست به کار می‌شود و تنها راهی که برایش مانده و تنها کاری که می‌تواند بکند، انتقام‌جویی و کین‌توزی است.
کمربیگی؛ جامعه‌شناس ایلامی ادامه می‌دهد: یکی از نتایج پژوهش‌‌ها در خصوص نزاع و درگیری در ایلام، مساله مهارت ناکافی پلیس در صحنه های درگیری و نزاع است که در واقعه اخیر نیز تکرار گردید، لذا پیشنهاد می گردد که با توجه به حجم جرایم، بزه‌کاری‌ها و آسیب‌ها در استان ایلام، خصوصاً در مرکز استان، تعداد نیروها در کلانتری‌ها افزایش یافته و زمینه‌های حضور نیروهای خبره و مجرب در کلانتری‌ها و سایر واحدهای مرتبط فراهم شود.
سال هاست که کارشناسان اجتماعی در استان متذکر برای چاره‌اندیشی برای این همه سلاح نظامی با مجوز و بی‌مجوزاند که عامل بسیاری از خودکشی ها و دگرکشی‌ها، در دسترس بودن سلاح نظامی است.
سخن پایانی و وجود برخی ابهامات
این گزارش حاکیست؛ نزاع و درگیری در بین 10 جرم نخست اول استان ایلام قرار دارد. سهولت دسترسی به سلاح گرم،قرار گرفتن در مرز با عراق،قاچاق و تعصبات قبیله‌ای از جمله قدرت‌نمایی با سلاح گرم و انگیزه انتقام، از دلایل مهم نگهداری سلاح در منازل ایلامی هاست و این ابزار دوران جنگ تحمیلی همچنان قربانی می‌گیرد .
از مهم‌ترین ابهامات این گروگانگیری می‌توان به نحوه ورود فرمانده انتظامی استان ایلام در قالب گروه فیلمبرداری پس از اتمام تیراندازی،تاخیر پلیس برای حضور در صحنه جرم(به گفته شاهدان عینی)،طرح این سوال که آیا ساختمان بنیاد مستضعفان دارای دوربین مداربسته بوده است یا خیر؟، انگیزه شخصی ضارب چه بوده است و آیا کلیه مقتولین و مجروحان توسط نجف رستمی کشته شده اند یا خیر؟ اشاره کرد.
نمی‌توان به مانند سریال آلمانی «تاریکی» از غار زمان عبور کرد و زمان را به عقب برگرداند تا از وقوع این رخداد ترسناک پیشگیری نمود ، البته هر گونه پیش‌‌داوری تا روشن‌شدن ابعاد و زوایای این گروگانگیری مانع از کشته شدن پنج بیگناه حادثه خیابان پاسداران جلوگیری نمی‌شد اما ؛
اگر پیشتر هشدار "نجف رستمی" برای قتل و عام کارکنان جدی گرفته می‌شد ...
اگر در روز فاجعه ضارب با اتاق باز آقای مدیر مواجه می‌شد...
اگر شرایط سخت اقتصادی عامل کاهش سطح تاب‌آوری در جامعه نمی‌شد...
اگر سلاح گرم به مانند نقل و نبات در این استان مرز نشین در دست ایلامی نبود تا سوء‌قصد بزرگ به جامعه رخ ندهد ...
اگر پیوند مستحکمی بین نیروهای شرکتی و ابن اداره کل که عنوان مستضعفان را یدک می کشد برقرار بود ،یا نجف امنیت شغلی داشت ...
شاید این کشتار رخ نمی‌داد.
تاکنون گزارشی از زوایای جدید این حادثه تلخ و دردناک از سوی مقامات رسمی، انتظامی و قضایی منتشر نشده است، اما تحقیقات پلیس ، یافته‌های بازپرس ویژه قتل، نتایح پزشکی قانونی و سلاح‌شناسی و همچنین بررسی تصاویر دوربین‌های مداربسته می‌تواند ابعاد کشف نشده این تیراندازی مرگبار را آشکار کند.
