نگاهی به عملکرد هفت‌ساله بخش بهداشت و درمان/ تلاش‌هایی که زیر سایه کرونا پنهان شد

دولت در هفت سال گذشته، به رغم تمامی مشکلات و مسائل پیش رو و با وجود فشارهای ناشی از تحریم‌های یکجانبه آمریکا، توانسته است به دستاوردهایی قابل توجه در حوزه مسائل بهداشت، درمان و حمایت از بیماران در کشور برسد؛ دستاوردهایی که می‌تواند نشان دهد دولت در حوزه بهداشت و درمان تا چه اندازه موفق بوده است.

وزارت بهداشت و درمان ضمن اجرای برنامه مهم «طرح تحول نظام سلامت» در کشور، اجرای بسیاری از برنامه‌های مهم ملی همچون طرح «کنترل فشار خون» را با موفقیت به پایان رسانده است و اکنون با تمامی توان خود در حال مقابله با همه‌گیری ویروس کرونا در کشور است.

تحول در زیرساخت درمان عمومی

دولت یازدهم، از همان آغاز راه، برنامه مهم «طرح تحول نظام سلامت» را طراحی و اجرا کرد. طرحی که توانست در مدتی کوتاه، دستکم ده میلیون شهروند کشور را تحت پوشش بیمه‌های درمانی قرار دهد و با این طرح برخی از شهروندان برای اولین بار طعم داشتن یک بیمه درمانی را چشیدند. آمارها نشان می‌دهند در حالی که ۹۰ درصد از جمعیت کشور در سال ۱۳۹۲ تحت پوشش بیمه‌های درمانی بوده‌اند، این تعداد در سال ۱۳۹۸ به ۹۵ درصد رسیده است. جمعیت تحت پوشش بیمه‌های تامین اجتماعی نیز از ۶۹ درصد در سال ۱۳۹۲، به ۷۱.۵ درصد سال ۱۳۹۸ رسیده‌اند. این اعداد و ارقام نشان دهنده بهره‌مندی بیشتر شهروندان از خدمات بهداشتی و درمانی دولتی است و باعث شده است تا بار هزینه‌های درمانی در سبد خانوار کاهش یابد.

نتایج طرح تحول نظام سلامت، تنها به گسترش افراد تحت پوشش بیمه ختم نشد. افتتاح ده‌ها مرکز درمانی، بیمارستان، آزمایشگاه و مرکز عکس‌برداری تنها بخشی از اقدامات دولت برای بهبود وضعیت درمانی کشور با تکیه بر اجرای دقیق برنامه‌های طرح تحول نظام سلامت بود.

آمارها نیز نشان می‌دهند که دولت در بهبود وضعیت درمانی کشور موفق بوده است. یکی از موفقیت‌های شاخص دولت در بهبود وضعیت بهداشت و درمان کشور، افزایش تعداد تخت‌های فعال برای بستری بیماران بوده است.

در حالی که مراکز درمانی در سال ۱۳۹۲، تنها ۹۳ هزار تخت بستری فعال داشته‌اند، این عدد در سال ۱۳۹۸ به ۱۵۱۳۰۰ تخت رسید که این عدد افزایش ۱.۶ برابری را نشان می‌دهد. همین افزایش تعداد تخت‌های بیمارستانی در کشور بود که در بحران همه‌گیری ویروس کرونا به کمک آمد و باعث شد تا نظام درمانی کشور بتواند در برابر امواج شیوع این ویروس مقاومت کند و مبتلایان هم از امکانات خدمات درمانی مناسب بهره‌مند شوند.

اجرای طرح تحول نظام سلامت در کشور باعث شد تا برخی شهروندان برای اولین بار بتوانند از خدمات پوشش بیمه‌های درمانی بهره‌مند شوند. 

دولت در بخش دارویی نیز دستاوردهایی قابل قبول داشته است. در حالی که به دلیل تحریم‌های یکجانبه آمریکا، تامین دارو برای کشور دشوار شده است، داخلی سازی تولید دارو، به عنوان یکی از برنامه‌های اصلی دولت، در دستور کار قرار گرفته است. با حمایت‌های دولتی، داروهای جدیدی وارد چرخه تولید و توزیع شدند و در حالی که در سال ۱۳۹۲، حدود ۶۰ درصد از داروهای مورد نیاز، در داخل کشور تولید می‌شدند، با حمایت‌های گسترده دولتی، این میزان در سال ۱۳۹۸ به ۷۰ درصد رسیده است.

اکنون خط تولید بسیاری از داروهای جدید در کشور افتتاح شده است، داروهایی که می‌توانند گره از مشکلات بیماران بگشایند. تسریع در داخلی‌سازی داروها نیز یکی از برنامه‌های دولت بوده است. بطور مثال اکنون برخی از داروهای بیماری کرونا، به سرعت در داخل کشور به خط تولید رسیدند و توانستند نیاز بیماران مبتلا به کرونا را تامین کنند.

همچنین وزارت بهداشت و درمان در زمینه تولید اقلام مربوط به مقابله با ویروس کرونا نیز کارنامه قابل قبولی داشته است و به رغم برخی کمبودهای تجهیزاتی در روزهای اول، امروزه اقلامی همچون ماسک، دستکش و مواد ضدعفونی کننده به صورت گسترده در اختیار مردم قرار گرفته‌اند و امکان تهیه آن برای همگان مهیا است.

نرخ مرگ و میر مادران در هنگام زایمان و میزان مرگ و میر کودکان کمتر از ۵ سال، به صورت قابل توجهی نسبت به گذشته کمتر شده است.

مادران و فرزندان سالم‌تر

اقدامات اساسی دولت در زمینه بهداشت و درمان، باعث شده است تا وضعیت سلامت مادران و فرزندان نیز بهتر از گذشته شود. برای نمونه می‌توان نرخ مرگ و میر مادران و کودکان را مورد بررسی قرار داد. میزان مرگ و میر مادران و کودکان زیر ۵ سال، یکی از مولفه‌های مهم در بررسی عملکرد نظام‌های بهداشتی و درمانی است. آمارها نشان می‌دهند این شاخص در هفت سال گذشته به صورتی منظم کاهش یافته است. بطور مثال نرخ مرگ و میر مادران در هنگام زایمان از ۱۹.۹ واحد در سال ۱۳۹۲ به ۱۷.۷ واحد در سال ۱۳۹۸ کاهش یافته است که نشان از بهبود وضعیت بهداشتی مادران باردار در کشور دارد. همچنین میزان مرگ و میر کودکان زیر ۵ سال در کشور نیز کاهش یافته است و از ۱۸ کودک در هر هزار کودک در سال ۱۳۹۲، به ۱۴ کودک در هر هزار کودک در سال ۱۳۹۸ رسیده است.

آمارها همچنین از افزایش امید به زندگی از بدو تولد در کشور حاکی است. این شاخص نشان می‌دهد در حالی که در سال ۱۳۹۲ هر ایرانی در بدو تولد امید داشته است که به صورت متوسط ۷۳ سال عمر کند، این عدد در سال ۱۳۹۸ به ۷۶.۲ سال رسیده است. این آمارها حاکی هستند که شرایط کلی بهداشتی در کشور بهبود یافته است و وزارت بهداشت و درمان توانسته‌ است به نتایج بسیار خوبی دست پیدا کند./ایرنا